Dopiero za 134 lata osiągniemy równość pomiędzy kobietami i mężczyznami w Europie Wschodniej, podczas gdy obywatele i obywatelki Europy Zachodniej będą mogli mówić o równości już za 53 lata. Oczywiście w przypadku każdego z tych obszarów wydarzy się to tylko wtedy, jeśli poszczególne państwa zaczną wdrażać, lub kontynuować odpowiednie praktyki, ponieważ nie liczenie się z kobietami, jest po prostu nieopłacalne. Dla nas wszystkich.

Z danymi się nie dyskutuje
Światowe Forum Ekonomiczne (World Economic Forum, WEF) to szwajcarska niezależna organizacja znana ze swoich corocznych konferencji w Davos (to tutaj m.in. występowała nieustraszona Greta Thunberg). WEF w marcu 2021 roku wydało 15 edycję raportu „Global Gender Gap Report 2021’. Co roku celem tego raportu jest porównanie ewolucji różnic ze względu na płeć w czterech obszarach:

  1. Uczestnictwo w życiu gospodarczym
  2. Dostępność do edukacji oraz osiągnięcia edukacyjne
  3. Zdrowie i poziom przeżywalności
  4. Przywództwo polityczne

Dzięki temu,że raporty są publikowane od 2006 roku, można śledzić zmiany w zwiększaniu lub zmniejszaniu luk pomiędzy płciami na przestrzeni lat. Raport porównuje 156 krajów (wśród nich jest także Polska), i na tej podstawie wskazuje trendy oraz najbardziej skuteczne działania potrzebne do zlikwidowania różnic. Raport powstał rok po ogłoszeniu pandemii COVID-19, która – co wynika ze światowych danych – wpłynęła negatywnie na koniunkturę gospodarczą, a co za tym idzie powiększyła lub otworzyła ponownie zamknięte luki.
Oto lista państw- TOP 10 – które mają najlepsze wskaźniki we wszystkich czterech obszarach w porównaniu do poprzedniego roku: Islandia, Finlandia, Norwegia, Nowa Zelandia, Szwecja, Namibia, Rwanda, Litwa, Irlandia, Szwajcaria.Polska jest na 75 pozycji. 

Graphical user interface, applicationDescription automatically generated

Za 130 lat będziemy sobie równi

Raport jasno wskazuje, że jeśli zmiany będą działy się w takim tempie jak obecnie, to równowagę płci (parytet) w tych czterech wskazanych obszarach, Europa Wschodnia osiągnie za ponad 130 lat. Gdzie w takim razie możemy mówić o sukcesach, a które obszary ciągle hamują nas w osiągnięciu uprawnionej równości płci? 

Najmniejsze różnice między płciami odnotowuje się w obszarze związanym z dostępem do edukacji i osiągnięciami edukacyjnymi, indeks na poziomie 95%.Dobra wiadomość jest taka, że pomimo mniejszej liczby dziewcząt zapisywanych do szkoły podstawowej (w porównaniu do chłopców), na całym świecie to właśnie kobiety częściej niż mężczyźni podejmują edukację na podwyższonym poziomie. Jednocześnie tylko 82,7% wszystkich dorosłych kobiet jest piśmiennych, co oznacza że na świecie żyje miliony dorosłych kobiet które nie potrafią ani pisać, ani czytać. Brak tych umiejętności wyklucza je z korzystania z możliwości, które mogłyby poprawić ich sytuację ekonomiczną. 

Zdrowie i poziom przeżywalności to drugi obszar z najwyższym indeksem –96%. Wszystkie badane kraje zmniejszyły luki w tym obszarze. W tym 56 krajów, które osiągnęły pełną równość. Kobiety we wszystkich krajach żyją dłużej, wyjątkiem są obywatelki Królestwa Bahrajnu, Kuwejtu oraz Bhutanu.

Obszarem który ciągle wymaga zmian, a jego indeks jest na poziomie 58,3%, jest uczestnictwo w życiu gospodarczym. Tutaj nie zmieniło się nic od 2020 roku. Wśród krajów gdzie te luki są najmniejsze (między 80% a 90%) znajduje się m.in. Islandia, Łotwa, Szwecja. Polska jest na 63 miejscu, tuż za Niemcami i wyprzedzając m.in. Hiszpanię i Włochy. Państwa, gdzie te różnice są najbardziej ekstremalne to m.in. Jemen, Irak czy Syria. Patrząc na kraje z wyższym indeksem, dużym wyzwaniem jest średnia ilość kobiet na wyższych stanowiskach w publicznym i prywatnym sektorze. Warto jednak dodać, że w Polsce różnice płac pomiędzy kobietami a mężczyznami na kierowniczych stanowiskach są z każdym rokiem coraz mniejsze – wg. danych raportu ec.europa.eu/eurostat obecnie ta różnica wynosi 8.5%. Wskazano również, że w trzecim kwartale 2020 roku, 44% wśród osób na kierowniczych stanowiskach stanowiły właśnie kobiety.

A picture containing chartDescription automatically generated

Raport Światowego Forum Ekonomicznego wskazuje, że ograniczona obecność kobiet na wyższych stanowiskach ciągle wynika z istnienia ‘szklanego sufitu’, obecnego nawet w krajach rozwiniętych gospodarczo jak Stany Zjednoczone, Szwecja, Holandia. 

Kiedy popatrzymy na różnice w zarobkach na niższych stanowiskach, to wynoszą one nawet do 37%.Te dysproporcje, razem ze zmniejszoną aktywnością kobiet w życiu zawodowym, wynikają z nierównych podziałów w obowiązkach domowych oraz obowiązkach związanych ze sprawowaniem opieki. Epidemia jedynie pogłębiła te różnice na niekorzyść kobiet. Statystyki pokazują, że ilość powyższych obowiązków spoczywających na barkach kobiet powoduje, że te poświęcają na nie dwa razy więcej czasu niż mężczyźni. Dodatkowo zamknięcie szkół/przedszkoli/żłobków/ośrodków opieki dziennej wymusiło na kobietach rezygnację z działalności zawodowej lub redukcję czasu pracy, ponieważ to właśnie mamy w przeważającej większości pełniły obowiązki związane ze sprawowaniem opieki. Dodatkowo mamy, które sprawowały opiekę nad      dziećmi z niepełnosprawnościami były (i nadal są) wystawione na zwiększony stres związany z wyższym ryzykiem ekspozycji podopiecznego na zarażenie wirusem COVID-19. Ponadto na pewno towarzyszy im strach i niepewność związane z tym, kto zajmie się dzieckiem, na wypadek ich własnej choroby.

Indeks który jest na najniższym poziomie – 22%, to udział kobiet w życiu politycznym na stanowiskach parlamentarnych i wyższych, czyli obszar związany z przywództwem politycznym. Ten wskaźnik rośnie bardzo powoli, szacuje się, że równość będzie tutaj osiągnięta dopiero za 145 lat. W takich krajach jak Indonezja, Kolumbia czy Polska nastąpił spadek liczby kobiet ministrów – w naszym kraju z 27,3% na 4,8% (!!!). 

Wciąż mamy dużo do zrobienia

Światowe Forum Ekonomiczne wskazuje we wnioskach, że 2020 rok, pomimo postępu w niektórych obszarach i w poszczególnych państwach, przyniósł stagnację i pogłębienie różnic. Dlatego należy nadal kontynuować inwestycje w sektor związany z opieką, oraz podejmować działania mające na celu wprowadzenie polityki równości w dostępie do urlopów opiekuńczych dla mężczyzn i kobiet. Sektor opieki w wielu państwach jest słabo finansowany, lub ma często nieformalny charakter. Nadal towarzyszy temu powszechne i nieprawdziwe przekonanie, jakoby sprawowanie opieki stanowiło tzw. „niską produktywność” lub pracę „bezpłatną”. To właśnie ten obszar jest wskazywany jako zmarnowany kapitał z olbrzymim potencjałem do stworzenia miejsc pracy.
Trzeba również zwrócić szczególną uwagę na temat segregacji zawodowej ze względu na płeć. Aby wspierać równy udział w życiu gospodarczym, należy uwzględniać działania, które będą umożliwiać przekwalifikowywania się zgodnie z trendami na rynkach pracy tak, aby kobiety mogły wykonywać pracę w zawodach wcześniej zdominowanych przez mężczyzn. Musi to być także powiązane z przejrzystą polityką pilnującą zasad według których pracownicy są zatrudniani i awansowani. 

Powyższe trendy i zaproponowane zmiany to szereg działań na poziomie systemowym, gospodarczym, rządowym. Ale nie zapominajmy gdzie w tym jesteśmy my – dorośli obywatele, partnerzy w związkach, rodzice. Są zmiany, które muszą dziać się nie tylko na poziomie globalnym, ale także w naszych relacjach, związkach i społecznych zależnościach za które jesteśmy odpowiedzialni. Wymagajmy od siebie nawzajem, od swoich bliskich, współpracowników, wreszcie od jednostek publicznych i prywatnych, aby równość w postrzeganiu płci była naszym wspólnym standardem, a nie ciągle tylko punktem odniesienia.

Zachęcamy do przeczytania całego raportu„Global Gender Gap 2021” dostępnego na stronie World EconomicForum.