Potrzeba poczucia bezpieczeństwa i akceptacji jest bardzo istotna w rozwoju każdego człowieka. Szczególnie wyraźnie widać to w odniesieniu do osób należących do grup społecznych doświadczających wykluczenia, a co za tym idzie – wyjątkowo narażonych na pogorszenie zdrowia psychicznego. Przykłady takich grup to zarówno osoby ze społeczności LGBT+, jak i osoby w spektrum autyzmu. Możemy tu więc mówić o podwójnym narażeniu. Kłopoty i zaburzenia na polu zdrowia psychicznego mogą wynikać między innymi z poczucia odrzucenia i samotności czy braku dostępu do wsparcia.
Badania wykazały, że osoby w spektrum autyzmu częściej utożsamiają się jako osoby LGBT+. Według danych szacunkowych przyrównanych do ogółu populacji określa się, że 1 osoba na 70 może być w spektrum autyzmu, 1 osoba na 20 może identyfikować się jako osoba LGBT+, a 1 na 500 może doświadczać dysforii / niezgodności płciowej.
Tymczasem nawet połowa mężczyzn w spektrum autyzmu i prawie 80% kobiet w spektrum autyzmu określa się jako osoby nieheteroseksualne, oraz ok. 8% osób w spektrum może doświadczać dysforii płciowej, a istnieją badania wskazujące na jeszcze większy odsetek.
Osoby LGBT+ w spektrum autyzmu, to (co najmniej) dwie tożsamości społecznie stygmatyzowane i w większej mierze narażone na nietolerancję. Dlatego szczególnie ważne jest okazywanie im wsparcia. Jak to zrobić?
- Nie podważajmy czyjejść tożsamości płciowej i orientacji seksualnej. Jeśli zostaliśmy przez kogoś obdarzeni zaufaniem i został przy nas dokonany coming out, pokażmy tej osobie, że może liczyć na naszą pomoc i wsparcie.
- Uszanujmy decyzję każdej osoby, jakim imieniem i zaimkami chce, żeby się do niej zwracano.
- To ważne, żeby dziecko/osoba nastoletnia miała komfort z ekspresją płci i tożsamości w szkole – niech nauczyciele zwracają się wybranym imieniem i zaimkami, pozwalają korzystać z toalety przeznaczonej dla wybranej przez tę osobę płci.
- Zadbajmy o odpowiednie ubrania, które pozwalają zmniejszać dyskomfort spowodowany dysforią płciową.
- Jeśli nie masz pewności, co jeszcze możesz zrobić, skorzystaj z pomocy specjalistów z dziedziny seksuologii. Odpowiednie wsparcie może widocznie wpłynąć na poprawę dobrostanu psychicznego. Istotne jest także, aby zapewnić osobie w spektrum autyzmu dostęp do specjalistów pracujących z tą grupą osób – doświadczonych, obeznanych ze specyfiką ich zachowań.
U osób nieneurotypowych mogą pojawić się także trudności w okazywaniu zainteresowania seksualnego, wyrażaniu emocji i uczuć oraz nawiązywaniu bliższych relacji. Brak zagadnień nt. seksualności osób w spektrum autyzmu na szkoleniach, pomijanie treści w edukacji seksualnej, problemy w kontaktach z rówieśnikami skutkuje kłopotami ze zdobyciem informacji o związkach romantycznych i seksualnych.
Tę grupę może dotykać również odrzucenie ze strony części społeczności LGBT+ z powodu występowania u nich cech autystycznych. Osoby w spektrum autyzmu doświadczające odrzucenia czy przemocy od jakiejkolwiek grupy społecznej mogą mieć trudności z otwarciem się przed innymi, sięganiem po pomoc i znalezieniem sojuszników. Problemem są również trudności lub niemożność ustabilizowania emocji i napięć z tym związanych.
W społeczności nastoletnich osób LGBT+ w spektrum autyzmu odnotowuje się wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia myśli, tendencji i prób samobójczych oraz dokonanie samobójstwa. Musimy więc pamiętać, a także uczulać osoby w swoim otoczeniu na to, że pomoc tej grupie osób jest szczególnie ważna!
Przy tworzeniu tego tekstu bardzo pomocne okazały się poradniki dla rodziców i nauczycieli udostępnione na blogu Dziewczyna w Spektrum, które serdecznie polecamy! (link). Dla zainteresowanych tematyką rekomendujemy również książkę dr Izabeli Fornalik “Mam autyzm, mam seksualność i co dalej”. Książka oprócz teorii, przedstawia również praktyczne propozycje jak radzić sobie z zainteresowaniem seksem u dzieci, dojrzewaniem u nastolatków oraz omawia jak uczyć intymności osoby dorosłe w spektrum autyzmu szanując ich granice i podmiotowość.